مقتضیات تحقق مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت خودروسازی ایران

جهان طی سال های اخیر رشد شتابان اقتصادی حیرت انگیزی را به دلیل دستیابی به تکنولوژی های نوین و جهانی سازی در پیش گرفته است. در این شرایط مشکلات زیست محیطی همانند نازک شدن لایه ازن، نابودی سریع جنگل ها، آلودگی آب و هوا، گرم شدن کره زمین، بارش بارانهای اسیدی و ... کیفیت زندگی انسان را تهدید می کند. بنابراین تضمین و استمرار توسعه پایدار هر کشوری منوط به حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود و غیر قابل جایگزین طبیعی می باشد. جهانی سازی، افزایش مقررات سازمان های دولتی و غیر دولتی و فشار و درخواست مشتریان در خصوص رعایت مسائل زیست محیطی باعث شده است که سازمان ها به بررسی اقدمات لازم جهت بکارگیری مدیریت زنجیره تامین سبز، بمنظور بهبود عملکرد زیست محیطی و اقتصادی، بپردازند. صنعت خودرو به عنوان یک صنعت قدیمی و مهم که سهم بالایی از تولید ناخالص ملی کشور را به خود اختصاص داده است، در کلیه بخش های چرخه حیات خود، از بهره برداری از منابع طبیعی، ساخت، تولید، مصرف و پس از مصرف در تعامل مستقیم و غیرمستقیم با محیط زیست قرار دارد. به این ترتیب اجرای مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت خودروسازی می تواند بر کنترل و کاهش پیامدهای منفی توسعه بر محیط زیست موثر باشد. در این راستا مدیران زنجیره تامین می بایست در تصمیمات خود علاوه بر هزینه های جاری، ابعاد زیست محیطی و هزینه های اجتماعی را جهت کسب مزیت رقابتی پایدار در نظر بگیرند. مدیریت زنجیره تامین سبز، یکپارچه کننده مدیریت زنجیره تامین با الزامات زیست محیطی در تمام مراحل طراحی محصول، انتخاب و تامین مواد اولیه، تولید و ساخت, فرآیندهای توزیع و انتقال، تحویل به مشتری و بالاخره پس از مصرف، مدیریت بازیافت و مصرف مجدد به منظور بیشینه کردن میزان بهره وری مصرف انر‍ژی و منابع همراه با بهبود عملکرد کل زنجیره تامین است. در این تحقیق ضمن مرور مقالات قبلی در زمینه مدیریت زنجیره تامین سبز، به شناسایی مزایا، نتایج، محرک ها، موانع و اقدامات اجرایی لازم جهت دستیابی به مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت خودروسازی ایران پرداخته می شود. بدین منظور ابتدا با مطالعه و بررسی مقالات و کتب علمی مربوطه و با توجه به ادبیات تحقیق نتایج، موانع پیش رو و اقدامات اجرایی لازم جهت دستیابی به مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت خودروسازی، استخراج شده و این اقدامات برای نهایی شدن از طریق پرسش نامه به نظر سنجی خبرگان گذارده شده است. سپس میزان اهمیت نتایج و موانع پیش رو مشخص شده و در نهایت اقدامات اجرایی به کمک روشtopsis فازی اولویت بندی می شوند. طبق نتایج تحقیق طراحی برای محیط زیست و همکاری های زیست محیطی با ذینفعان به عنوان مهم ترین اقدامات اجرایی و عدم وجود اهرم های قانونی کافی جهت اجرای قوانین زیست محیطی به عنوان مهم ترین مانع پیش رو شناسایی می شوند. با توجه به کاربرد فراوان روش topsis در مقالات، سادگی روابط ریاضی و پایه تئوری محکم از این مدل جبرانی جهت اولویت بندی استفاده شده است. همچنین جهت در نظر گرفتن شرایط عدم اطمینان و عدم قطعیت در تصمیم گیری پاسخ دهندگان و کسب یافته های بهتر، از منطق فازی استفاده شده است.